TRẦN
NHẬT DUẬT THU PHỤC TÙ TRƯỞNG GIÁC MẬT
Từ thuở niên thiếu, Trần
Nhật Duật đã bộc lộ tư chất thông minh của một thiên tài. Sau này, ông không chỉ
nổi tiếng vì sự am hiểu kinh sử, giỏi chính trị, quân sự mà còn rất thông thạo
ngôn ngữ và phong tục tập quán của các các quốc gia lân bang và tộc người thiểu
số trong nước.
Năm 1280, Trịnh Giác Mật
– tù trưởng địa phương ở Đà Giang (Tây Bắc ngày nay) là nổi lên chống lại triều
đình giữa lúc nhà Nguyên chuẩn bị đưa quân sang xâm lược Đại Việt lần thứ hai.
Trần Nhật Duật được lệnh đem quân dẹp loạn.
Khi Trần Nhật Duật đến Đà Giang, Giác Mật sai người đưa thư nói: “Giác Mật không dám trái lệnh triều đình, nếu ân chúa dám một mình một ngựa mà đi đến thì Giác Mật xin hàng ngay”.
Bất chấp các tướng can
ngăn, Trần Nhật Duật nhận lời rồi đem các tiểu đồng cùng đi. Tới đại bản doanh của
những kẻ nổi loạn, ông thản nhiên đi giữa hàng lính mặc sắc phục kì dị, lăm lăm
gươm giáo được bày ra để dọa dẫm.
Trần Nhật Duật nói với
Giác Mật bằng chính ngôn ngữ và theo đúng phong tục của dân tộc vùng Đà Giang:
“Lũ tiểu đồng của ta đi đường thì nóng tai trái, đến đây thì nóng tai phải”,
khiến vị tù trưởng và các đầu mục kinh ngạc.
Người Đà Giang có tục “ăn
bằng tay, uống bằng mũi”. Khi mâm rượu được bưng lên, chỉ có quả bầu cắt đôi
sóng sánh rượu và đĩa thịt nai muối. Trần Nhật Duật rất tự nhiên lấy tay cầm thịt
ăn rồi vừa nhai vừa ngẩng mặt, cầm bầu rượu từ từ dốc vào lỗ mũi đầy điêu luyện.
Trịnh Giác Mật kinh ngạc
thốt lên: “Chiêu Văn Vương là anh em với ta”. Trần Nhật Duật đáp lại: “Chúng ta
xưa nay vẫn là anh em”, rồi gọi tiểu đồng đến, tự tay mở tráp, lấy ra những chiếc
vòng bạc sáng lấp lánh, trao tận tay cho tù trưởng Đà Giang và các từng đầu mục.
Sau buổi gặp gỡ, Trịnh Giác Mật đã đem cả gia thuộc đến doanh trại Trần Nhật Duật xin hàng phục triều đình. Như vâỵ, cả miền Đà Giang đã được Trần Nhật Duật thu phục chỉ bằng sự tinh thông ngôn ngữ và văn hóa dân tộc, không phải đổ một giọt máu nào.